Werk Allart van Everdingen vijf jaar in Alkmaar

​Door Arno Ruitenbeek

Alkmaar – Het Stedelijk Museum heeft opnieuw een grote aanwinst binnen. Dit keer gaat het om   ‘Gezicht op Alkmaar met boten op het Zeglis’ van Allart van Everdingen (1621-1675).

Het indrukwekkende schilderij is voor een periode van vijf jaar in bruikleen van de Fondation Custodia (Collectie Frits Lugt) uit Parijs. Het schilderij is te zien in de vaste presentatie ‘De Gouden Eeuw van Alkmaar’. Van Everdingen schilderde dit ‘Gezicht op Alkmaar’ in de late jaren zestig van de zeventiende eeuw als hommage aan zijn geboortestad.

De in Parijs woonachtige Nederlandse verzamelaar Frits Lugt kocht het in 1948. Decennialang hing het in zijn huis en in Hôtel Turgot in Parijs, waar de Fondation Custodia is gevestigd en waar de collectie van Frits Lugt wordt bewaard en opengesteld voor publiek. De Fondation nam zelf het initiatief tot het bruikleen aan Alkmaar, ‘uit waardering en respect voor wat er in Stedelijk Museum Alkmaar gebeurt de laatste jaren en omdat het een sleutelstuk is in de uitbeelding van de stad’, aldus directeur Ger Luijten. ‘Schilderij en lijst zijn onlangs gerestaureerd zodat het door Van Everdingen opgeroepen atmosferische effect optimaal tot zijn recht komt.’

Broers

Allart van Everdingen werd in 1621 geboren als derde zoon uit het tweede huwelijk van de Alkmaarse notaris Pieter Cornelisz van Everdingen. Allart en zijn oudste broer Caesar van Everdingen (1616/1617-1678) werden opgeleid tot kunstenaar, maar gingen artistiek totaal verschillende wegen. Caesar richtte zich op figuurstukken, maakte uitsluitend schilderijen en werkte voornamelijk in opdracht. Allart produceerde naast olieverven ook prenten, tekeningen en aquarellen, meest zeegezichten en Scandinavische landschappen, die veelal via de vrije markt verkocht werden.

Gezien Allarts voorkeur voor zeegezichten is het niet verbazend dat hij Alkmaar vanaf het Zeglis schilderde, met een boot prominent op de voorgrond. De fiere mast, die scherp afsteekt tegen de oer-Hollandse wolkenlucht, vestigt de aandacht op een aantal andere verticale elementen in het panorama: de molens op het middenplan, de torens van de Grote Kerk en de Waag op de achtergrond. Alkmaar op zijn best – een trotse, welvarende handelsstad, gonzend van bedrijvigheid.

Het gezicht op Alkmaar heeft een prominente plaats gekregen in de vaste presentatie ‘De Gouden Eeuw van Alkmaar’. Het vormt daar een welkome aanvulling op de ‘Van Everdingen-hoek’, waar reeds zeven schilderijen van Caesar en twee van Allart hangen. In 2016 zal het stadsgezicht opgenomen worden in de tentoonstelling rond Caesar en Allart van Everdingen die Stedelijk Museum Alkmaar momenteel voorbereidt.

Buys

Nog maar een half jaar geleden haalde het Stedelijk Museum Alkmaar een bijzonder werk van de Alkmaarse meester Cornelis Buys II (ca. 1500-1545) binnen. Het schilderij ‘Jacob trekt bij Laban weg’ kostte het museum 650.000 euro, de hoogste uitgave ooit. Het museum had dit nooit zelf kunnen betalen, met een aankoopbudget van 10.000 euro per jaar. Maar dankzij een particuliere kunstliefhebber die de helft van het benodigde bedrag neerlegde, de Vereniging Rembrandt en het VSB-fonds kon de Buys worden verworven.

Het Stedelijk is geopend van dinsdag tot en met zondag van 10 tot 17 uur. Op eerste kerstdag en nieuwjaarsdag is het museum gesloten.